Haiku

Τα χαϊκού είναι είδος ποίησης που πρωτοεμφανίστηκε στην Ιαπωνία το δέκατο έκτο αιώνα και υιοθετήθηκε στην Ευρώπη στις αρχές του εικοστού. Από εκεί πέρασαν τον Ατλαντικό και έφτασαν να γίνουν πολύ δημοφιλή σε όλο το Δυτικό κόσμο. Στην αυθεντική στιχουργική μορφή τους, τα χαϊκού είναι μικρά ποιήματα από 17 συλλαβές σε ένα ενιαίο στίχο. Τα χαϊκού συμπυκνώνουν ευφυΐα και σοφία, που εκφράζονται με λυρική, ή άλλοτε, χιουμοριστική διάθεση, ενώ συχνά υπάρχει το στοιχείο της έκπληξης. Στα χαϊκού σημαντική θέση έχουν η φύση, οι εποχές και τα χρώματα, η ομορφιά των λέξεων και των αντιθέσεων, ενώ το νόημα κάποιες φορές αποκτά δευτερεύουσα σημασία.

Τα χαϊκού στην Ιαπωνία
Ο γνωστότερος Ιάπωνας ποιητής των χαϊκού ήταν ο Ματσούο Μπασό (Matsuo Basho, 1644-1694). Το πιο φημισμένο από όλα τα χαίκού είναι δικό του:

παλιά λίμνη
ένας βάτραχος μέσα πηδά
ήχος νερού

古池や蛙飛込む水の音

Furu ike ya kawazu tobikomu mizu no oto

An old mere
When the frogs jump in
The sound of water

(το ποίημα αυτό απαγγέλλεται συχνότατα στην Ιαπωνία, ενώ συχνά γίνεται αντικείμενο έρευνας στην Ευρώπη και Αμερική, σχετικά με τη δυσκολία των Δυτικών να συλλάβουν το βαθύτερο νόημά του) Άλλοι γνωστοί Ιάπωνες ποιητές των χαϊκού ήταν ο Γιόσα Μπουσόν (Yosha Buson), o Μασαόκα Σίκι (Masaoka Shiki). Ειδικά ο τελευταίος ήταν πολυγραφότατος -έγραψε περίπου 23000 χαϊκού.

Μερικά παραδείγματα:

μια ίρις
πιο λευκή το σούρουπο
την άνοιξη

οι μέρες που μου απομένουν
είναι μετρημένες
σύντομη νύχτα

Ο Μασαόκα Σίκι έχει ιδρύσει την παλιότερη σχολή χαϊκού στην Ιαπωνία, την Χοτοτογκίσου. Υπάρχουν και άλλες ανάλογες σχολές στη χώρα αυτή, ενώ εκδίδονται περίπου πέντε χιλιάδες περιοδικά ποιήσης χαϊκού.

Jorge Luis Borges (Αργεντινή)

Ήμουν μικρός
δεν ήξερα τότε για θάνατο
ήμουν αθάνατος

Ευχαριστώ
για την τελευταία μέρα
του Σωκράτη

Pablo Neruda (Χιλή)

Πόσες βδομάδες
έχει η μέρα; Κι ο μήνας
πόσα χρόνια;

Γιατί η γη
μόλις βγουν οι βιολέτες
μαραζώνει;

Matsuo Basho (Ιαπωνία)

Ένα ακόμη χαϊκού!
ξανανθίζουν οι κερασιές
όχι το πρόσωπό μου

Richard von Sturmer (Ν. Ζηλανδία)

Τhey were gone
and before they were gone
they were gone

Alan Wells (Ν. Ζηλανδία)

Setting sun
snugged by a brunch.
The red berry

Δανάη Στρατηγοπούλου (Ελλάδα)

Όσο και να κλαις
μόνο κάτι αδένες
δικαιώνονται

Jorge Carrera Andrade (Εκουαδόρ)

Σαλιγκάρι:
ελάχιστη μετρική ταινία
για να μετράει τον αγρό ο Θεός

Dejan Bogojevic (Γιουγκοσλαβία)

Σ΄ άλλο νούφαρο
δες ο βάτραχος πήδηξε
μικρό το κρεββάτι του.

Martin Berner (Γερμανία)

"καυχησιάρικο"
λέει η χιονονιφάδα
στ΄ άσπρο γιασεμί

Bart Mesotten (Βέλγιο)

Σε δέντρο Χριστουγέννων
στριμωγμένος γέρος άγγελος
ακόμ΄ ανασαίνει...

Πηγή:
www.sigmatropic.gr , en.wikipedia.org